Acute nierinsufficiëntie door kristallisatie van amoxicilline

Het Belgisch Centrum voor Geneesmiddelenbewaking ontving een melding van acute nierinsufficiëntie veroorzaakt door kristallisatie van amoxicilline. Twaalf dagen na starten van een intraveneuze behandeling met amoxicilline (6 g p.d.), in associatie met clavulaanzuur, omwille van pneumonie, trad bij een 45-jarige patiënte anurie op. De creatinineplasmaspiegels waren gestegen tot 6,7 mg/dl. In de urine werden amoxicillinekristallen gevonden; echografie van de nieren was normaal. De behandeling werd dadelijk gestopt, en de nierfunctie normaliseerde snel.

Meerdere gevallen van kristallurie door amoxicilline, al dan niet met acute nierinsufficiëntie tot gevolg, zijn beschreven [b.v. La Presse Médicale 29 : 699-701(2000)]. Meestal ging het om patiënten die intraveneus werden behandeld met hoge doses van amoxicilline, bij wie een lage urinaire pH en een zwakke diurese het ontstaan van de kristallen bevorderden. Bij vele patiënten blijft de kristallurie waarschijnlijk asymptomatisch, en wordt zij bijgevolg niet gedetecteerd.

Naast amoxicilline zijn gevallen van acute nierinsufficiëntie door kristallisatie - zij het zelden - ook beschreven met o.a. sulfamiden, aciclovir, indinavir, methotrexaat, triamtereen, foscarnet [n.v.d.r.: en fenazopyridine], in het algemeen in situaties van hypovolemie of hoge dosering [ La Revue Prescrire 20 : 434-437(2000)]. Veel van deze geciteerde geneesmiddelen kunnen ook nierstenen veroorzaken [zie Folia november 2001]. Vochtinname is een belangrijke preventieve maatregel voor optreden van kristallurie en nierstenen.