• Kernboodschappen

  • Drie recente studies in The Lancet (Schotland¹, Israël²) en BMJ (Engeland)³  tonen bemoedigende resultaten over de real-life bescherming tegen ernstige COVID-19 met het Pfizer-vaccin (Comirnaty®) en het AstraZeneca-vaccin (Vaxzevria®), zelfs na 1 dosis en ook bij de 80-plussers. De Israëlische studie² en een vierde real-life studie (SIREN, The Lancet, Engeland⁴) suggereren bescherming door het Pfizer-vaccin tegen asymptomatische infectie.

  • Real-life gegevens over bescherming door vaccinatie zijn belangrijk, maar ze dienen voorzichtig geïnterpreteerd te worden gezien de observationele studie-opzet. Men moet ook rekening houden met het feit dat deze gegevens bekomen zijn in een bepaalde periode van de pandemie en de vaccinatiecampagne, in een bepaalde regio en met circulatie van bepaalde varianten.

  • Bijkomende real-life studies naar de bescherming van de COVID-19 vaccins tegen de verschillende (zorgwekkende) varianten, naar de beschermingsduur en naar de bescherming van verschillende vaccinatieschema’s zijn cruciaal om de vaccinatiepolitiek te optimaliseren. De real-life gegevens bieden hoop dat een hoge vaccinatiegraad kan helpen om de pandemie in te dijken. Deze hoge vaccinatiegraad moet wereldwijd worden bekomen en best in een snel tempo, maar de obstakels hiervoor zijn nog groot.^5,6

  • Bescherming tegen asymptomatische infectie kan een maatstaf zijn voor bescherming tegen infectie-transmissie. De bescherming tegen asymptomatische infectie met het Pfizer vaccin is bemoedigend en geldt volgens het editoriaal bij de SIREN-studie hoogst waarschijnlijk ook voor de andere COVID-19 vaccins. De bescherming is echter niet volledig, en in periodes van epidemische verspreiding (wanneer het virus dus sterk circuleert), blijven maatregelen zoals afstand houden en mondmaskers, aangewezen.

• Waarom zijn deze studies belangrijk?

  • De gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde fase III-studies tonen voor de COVID-19 vaccins  een goede bescherming tegen symptomatische COVID-19 [zie Repertorium, 12.1.1.15. en Folia januari 2021 (Pfizer-vaccin en AstraZeneca-vaccin), Folia februari 2021 (Moderna-vaccin) en Folia april 2021 (Janssen-vaccin)], maar ze leveren slechts beperkte informatie over bescherming tegen ernstige morbiditeit en mortaliteit door COVID-19, over bescherming bij specifieke subpopulaties (bv. ouderen), of over bescherming tegen asymptomatische infecties. De hierboven vermelde real-life studies kunnen hierover informatie geven.

• Opzet van de studies: grootschalige observationele studies uitgevoerd in Engeland^3,4, Schotland¹ en Israël² in de periode 12/2020 – 04/2021 (periode licht verschillend tussen de studies).

• Resultaten in het kort

  • Twee studies (Engeland³, Schotland¹) gaan over de bescherming na de eerste dosis  dosis van het Pfizer- en AstraZeneca-vaccin bij personen van gemiddeld 65 jaar¹ of personen ≥ 70 jaar³ (de ouderen behoorden tot de belangrijkste doelgroepen voor vaccinatie op het ogenblik van de studies). De studies tonen voor beide vaccins een bescherming van ongeveer 90% (Schotse studie¹, eindpunt: hospitalisatie door COVID-19) en van 60 à 70% (Engelse studie³, eindpunt: symptomatische COVID-19; met aanwijzingen van ongeveer 80% bescherming tegen hospitalisatie), gemeten vanaf 28 dagen na de vaccinatie (met maximum enkele weken follow-up). Ook bij de 80-plussers was de bescherming hoog.

  • De Israëlische studie² gaat over de bescherming na 2 doses van het Pfizer-vaccin bij personen ≥ 16 jaar. De studie toont een hoge bescherming (> 90%) tegen symptomatische COVID-19, asymptomatische COVID-19, en hospitalisatie, ernstige ziekte en mortaliteit door COVID-19, gemeten vanaf 7 dagen na de 2^de dosis (met een follow-up van 7 weken). Ook bij de 75- en 85-plussers was de bescherming hoog.

  • De Engelse⁴ studie (SIREN) gaat over de bescherming door het Pfizer-vaccin in een cohort van gezondheidswerkers (gemiddeld 46 jaar, 92% van de gevaccineerden had op het einde van de studie nog maar één dosis ontvangen) die regelmatig werden getest (om de 2 weken PCR-test, maandelijks antilichaambepaling). De studie toont een bescherming van 70% (21 dagen na de 1^ste dosis) en van 85% (7 dagen na de 2^de dosis) tegen infectie (symptomatisch of asymptomatisch) (met een follow-up van 2 maanden).

• Beperkingen van de studies

  • In observationele studies zoals deze kunnen bias en verstorende variabelen (confounding factors) niet worden uitgesloten, ondanks dat getracht werd hiervoor te corrigeren.

  • Real-life cijfers (percentages) van bescherming door vaccinatie zijn altijd voor interpretatie vatbaar. Ze werden bekomen in een bepaalde periode, in een bepaalde regio en met een bepaalde circulatie van bepaalde varianten (op het ogenblik van de studies was de Britse variant (B.1.1.7.) de dominante variant). Het is dan ook zeer moeilijk om vergelijkingen te maken, en om ze te extrapoleren naar andere regio’s en andere tijdstippen van de pandemie met mogelijk reeds andere circulerende varianten.

 
Nota. Voor al onze artikels in verband met geneesmiddelen bij COVID-19: zie onze website “COVID-19 update” 

Specifieke bronnen