Selecties

Dermatologie :

• Eczeem :
  • opflakkering die een behandeling met een matig werkzaam corticosteroïde vereist.
• Psoriasis van gezicht en/of de huidplooien :
  • wanneer de hydraterende basisbehandeling niet voldoende is.

Motivatie

• Eczeem, bij exacerbatie :
  • Lokale toepassing van corticosteroïden zijn effectief bij de behandeling van eczeem (zie Folia januari 2023 en Repertorium BCFI 15.2).
  • De lokalisatie en de ernst van het eczeem bepalen de keuze voor een bepaalde sterkte van het corticosteroïdpreparaat (zie Repertorium BCFI 15.4 - step-upbenadering en step-downbenadering).
• Psoriasis
  • Lokale corticosteroïden (met of zonder vitamine D-analogen) zijn effectief bij de behandeling van plaque psoriasis (psoriasis vulgaris) in de eerstelijnszorg, wanneer behandeling met indifferente middelen (hydraterende crème) niet meer voldoende is (zie Repertorium BCFI 15.8 )
  • De sterkte van het corticosteroïdpreparaat moet aangepast worden aan de ernst en de lokalisatie van de aandoening (zie Repertorium BCFI 15.2)
    • Als eerste keuze wordt een sterk werkzaam corticosteroïd preparaat aanbevolen (bij NHG-standaard 2023 - Psoriasis) : betamethasonvaleraat is geselecteerd
    • Ter hoogte van het gelaat of de lichaamsplooien gaat de voorkeur naar een matig werkzaam corticosteroïd preparaat : clobetasonbutyraat is geselecteerd

• lokale bijwerkingen zijn zeldzaam bij zwak en matig werkzaam corticosteroïden preparaten, zelfs bij gebruik op de meest gevoelige plekken van de huid (gezicht, genitaliën, huidplooien).
• hoewel systemische bijwerkingen zijn niet aangetoond met zwak en matig werkzaam corticosteroïden preparaten, houd rekening met een mogelijk verhoogd risico op systemische effecten bij ouderen (zie bijzondere voorzorgen).
• In onze selectie binnen een bepaalde klasse primeert de kostprijs. Magistraal voorgeschreven preparaten zijn merkelijk goedkoper dan specialiteiten (en clobetasonbutyraat is niet verkrijgbaar als specialiteit).

"

Dosering

• een zalf is meestal sterker werkzaam dan een crème
• de keuze van het vehiculum hangt af van de toestand van de huidlaesies :
  • crème : voor vochtige of nattende (acute) aandoeningen.
  • zalf : voor droge of schilferige aandoeningen (chronisch).
• duur van de behandeling zo kort mogelijk houden.
• plan een geleidelijk afbouwen om een mogelijk rebound-effect te voorkomen (gebaseerd op consensus).

Eczeem:

• 1 tot 2 maal per dag aanbrengen in een dunne laag op het volledige oppervlak van het letsel.

Psoriasis van gezicht en/of de huidplooien:

• 1 maal per dag gedurende 4 weken

NB : Clobetason butyrate is een topisch preparaat met matig werkzaam corticosteroïden (zie TMF), in tegenstelling tot clobetason propionaat, dat ook verkrijgbaar is als specialiteit en geclassificeerd is als een zeer sterk werkzaam preparaat.

In geval van nierfalen

• Bij nierfalen kunnen metabolisme en eliminatie vertraagd zijn, met een verhoogd risico op systemische absorptie bij langdurig gebruik over een groot oppervlak. Om deze reden verdient het de voorkeur om een meer geleidelijke vermindering van de behandeling te plannen.

Voorzorgsmaatregelen voor gebruik

BIJZONDERE VOORZORGEN VOOR OUDEREN

• vanwege de dunne huid en meer kans op huidatrofie is er bij ouderen een hogere resorptie door de huid. Bijnierschorssuppressie kan sneller optreden, vooral na langdurige behandeling, behandeling van grote oppervlakken en met een sterker corticosteroïde. Er wordt aanbevolen de behandeling geleidelijker af te bouwen.
• overweeg oogheelkundig advies in te winnen als het gezichtsvermogen verandert bij langdurig gebruik.
• voorzorgsmaatregelen voor gebruik zijn dezelfde als voor jongere mensen (zie Repertorium BCFI 15.2)
• indien geen verbetering binnen de 2 tot 4 weken, dient de diagnose te worden geherevalueerd
• voorzichtig bij gelijktijdig gebruik van andere niet-compatibele crèmes (verminderde werkzaamheid - zie rubriek interacties)

Ongewenste effecten

• De lokale en systemische (zie 5.4. Corticosteroïden) ongewenste effecten hangen af van de concentratie en de werkzaamheid van het corticosteroïd, van het vehiculum (een zalf is meestal sterker werkzaam dan een crème of een lotion), van de behandelingsduur en van de toestand van de huid, maar ook van de aard van de aandoening die men behandelt, van de lokalisatie en de uitgebreidheid van de aandoening en van de leeftijd van de patiënt.
• Huidatrofie, striemen, telangiëctasieën, infecties, vertraagde wondheling, hypertrichose, periorale dermatitis, papulopustuleuze rosacea, verandering van pigmentatie: vooral na langdurige toepassing.
• Allergische reacties met mogelijk kruisallergie, frequenter met esters van hydrocortison en van methylprednisolon. Bij onvoldoende antwoord moet men altijd de mogelijkheid van allergische contactdermatitis door het corticosteroïd of een excipiens overwegen (naast slechte therapietrouw, bv. door corticofobie).
• Inhibitie van de hypothalamus-hypofyse-bijnieras, vooral bij de zuigeling of bij zeer lang en zeer uitgebreid gebruik.
• Iatrogeen syndroom van Cushing (zelden).
• Na plotseling stoppen van een langdurige behandeling en zeker bij gebruik van (zeer) sterk werkzame preparaten, kunnen zich lokale reboundverschijnselen voordoen. Dit kan leiden tot corticosteroïdafhankelijkheid. Afbouwen door middel van verminderen van de applicatiefrequentie of eventueel overschakelen op een minder sterk werkzaam preparaat kan in dat geval aangewezen zijn.

Contra-indicaties

• Niet-behandelde bacteriële, virale of mycotische huidinfecties.
• Rosacea en periorale dermatitis.

Prijstabel