Geneesmiddelenbewaking: hartfalen en leverfunctiestoornissen door de glitazonen

Rosiglitazon (AVANDIA) en pioglitazon (ACTOS) zijn hypoglykemiërende middelen van de klasse van de glitazonen (synoniem thiazolidinediones). Glitazonen verminderen de insulineresistentie, en worden gebruikt bij type 2-diabetes in associatie met metformine of een hypoglykemiërend sulfamide; associatie met insuline is gecontra-indiceerd [zie ook Folia van april 2003 ]. De meest frequente ongewenste effecten van de glitazonen zijn zout- en waterretentie met gewichtstoename, gastro-intestinale stoornissen, anemie, hoofdpijn, en, minder frequent maar belangrijk, verslechtering van hartfalen, en leverfunctiestoornissen.

Hartfalen

Het Centrum voor Geneesmiddelenbewaking ontving voor rosiglitazon vijf meldingen van optreden of verergeren van hartfalen. Gezien het bestaan van onderliggend lijden en de gelijktijdige inname van andere geneesmiddelen, is het causale verband moeilijk te beoordelen. Het Centrum ontving geen meldingen van hartfalen door pioglitazon. Er zijn op dit ogenblik geen studies die toelaten te besluiten of er een verschil is in risico tussen rosiglitazon en pioglitazon. In de samenvatting van de productkenmerken, d.i. de wetenschappelijke bijsluiter, van de glitazonen wordt vermeld dat deze middelen waterretentie kunnen veroorzaken, en daardoor hartfalen kunnen uitlokken of verslechteren. Bij het optreden van tekenen of symptomen van hartfalen bij een patiënt behandeld met een glitazon, moet men aan deze mogelijkheid denken, en eventueel de behandeling stoppen. In een retrospectieve cohortstudie bedroeg de incidentie van hartfalen na 40 maanden behandeling met een glitazon 8,2%, versus 5,3 % in de groep behandeld met andere orale antidiabetica [ Diabetes Care [26 : 2983-2989(2003) ]. De waterretentie door glitazonen lijkt weerstandig te zijn tegen diuretica, maar verdwijnt snel bij stoppen van de behandeling [ Circulation [107 : 1350-1354(2003)]

Bij patiënten met hartfalen is behandeling met een glitazon gecontra-indiceerd. In een artikel in Circulation [108 : 2941-2948(2003) ] wordt aanbevolen bij patiënten met risicofactoren voor hartfalen (b.v. antecedenten van coronairlijden, hypertensie) de behandeling te starten aan lage dosis. Men dient ook rekening te houden met de inname van andere geneesmiddelen die zout- en waterretentie kunnen veroorzaken, b.v. de NSAID’s].

Leverfunctiestoornissen

Troglitazon, een glitazon dat in België nooit werd gecommercialiseerd, werd enkele jaren geleden wereldwijd teruggetrokken van de markt omwille van hepatotoxiciteit. Met rosiglitazon en pioglitazon zijn zeer zelden leverfunctiestoornissen beschreven. Het Centrum ontving meldingen van cholestatische hepatitis met rosiglitazon (n = 2) en pioglitazon (n = 1), en van gestoorde leverfunctietesten zonder klinische verschijnselen met rosiglitazon (n=2). In de samenvatting van de productkenmerken wordt aanbevolen periodiek de leverenzymen te controleren (volgens de bijsluiters in de Verenigde Staten en Nederland om de twee maand in het eerste behandelingsjaar), en de behandeling te stoppen indien, bij twee opeenvolgende controles, het alaninetransferase (ALT) hoger is dan drie keer de bovengrens van de normaalwaarde. Glitazonen zijn gecontra-indiceerd bij patiënten met leverinsufficiëntie.