Kan een geneesmiddel eens de vervaldatum overschreden is nog gebruikt worden, en zo ja onder welke voorwaarden?

Op basis van een Cochrane Review kan geen enkele profylactische behandeling van koortsconvulsies bij kinderen worden aanbevolen, noch intermittent bij een koortsepisode, noch continu.

Bij impetigo zijn hygiënemaatregelen essentieel. Fusidinezuur is het eerstekeuze-antibioticum voor lokale toepassing. Indien een behandeling met orale antibiotica nodig is, is flucloxacilline de eerste keuze.

​In dit artikel worden een aantal vermeldenswaardige nieuwigheden besproken rond volgende Transparantiefiches: "dementie", "dermatomycosen”, “diabetes”, “fluor vaginalis”, “incontinentie voor urine”, “seizoensgebonden allergische rhinitis (hooikoorts)” 

Volgende onderwerpen komen in dit artikel aan bod: de duur van een antibioticabehandeling; de chinolonen; acute keelpijn; acute exacerbaties van COPD; acute otitis media bij kinderen; community-acquired pneumonie bij kinderen.

Een versnelde toegang tot veelbelovende geneesmiddelen voor ernstige aandoeningen is in sommige gevallen verantwoord. Een essentiële voorwaarde blijft echter dat er voldoende aandacht is voor de evidentie rond de risico-batenverhouding en de kosten-batenverhouding.

De conclusie van de Transparantiefiche “CVA: secundaire preventie” dat acetylsalicylzuur de eerste keuze is in de secundaire preventie van CVA bij patiënten zonder VKF of kleplijden, wordt niet gewijzigd door de NAVIGATE ESUS-studie en de POINT-studie.

Voor het influenzaseizoen 2018-2019 zijn enkel tetravalente influenzavaccins beschikbaar. In dit artikel is er bijzondere aandacht voor de vaccinatie van zwangere vrouwen en van immuungedeprimeerde patiënten met kanker, en voor de influenzavaccinatie bij patiënten allergisch aan eieren.

Volgens de aanbeveling voor goede medische praktijkvoering (Domus Medica, vertaald door SSMG) is het beter niet routinematig antidepressiva te geven bij milde tot matige depressie; de aanbeveling is om bij ernstige depressie wel antidepressiva te geven, met steeds ook een belangrijke plaats voor psychologische ondersteuning. De auteurs van de meta-analyse (The Lancet) concluderen dat in gerandomiseerde studies over ernstige depressie bij volwassenen de antidepressiva werkzamer zijn dan placebo.

Wanneer in de aanpak van obstipatie bij een vrouw die zwanger is of borstvoeding geeft, voedings- en hygiëne maatregelen falen, komen bepaalde laxativa in aanmerking (vooral zwelmiddelen, macrogolpreparaten, lactulose, lactitol en sorbitol), maar de andere zijn te mijden (bv. laxativa op basis van minerale zouten, sommige contactlaxativa).

​​In dit artikel wordt de aanpak van stabiel COPD besproken, met de GOLD 2017-aanbevelingen als basisreferentie, getoetst aan een aantal andere bronnen. Het step-up en step-down schema volgens GOLD 2017 wordt getoond en kritisch besproken.

​​In dit artikel worden een aantal vermeldenswaardige nieuwigheden besproken rond volgende Transparantiefiches: "ADHD", "angststoornissen", "neuropathische pijn", "slapeloosheid", "voorkamerfibrillatie".

Om vergissingen te voorkomen is het belangrijk dat de apotheker bij een aflevering van paracetamol siroop duidelijke doseringsinstructies aanbrengt op de verpakking, in overeenstemming met het bijgeleverde doseersysteem, en de patiënt wijst op de verschillen in de oude en nieuwe Perdolan® doseerpipetten.

Medicamenteuze preventie van reizigersdiarree kan niet aanbevolen worden. Zelfbehandeling met antibiotica is daarbij slechts uitzonderlijk nuttig, en azithromycine is dan het eerstekeuze-antibioticum.

Preventie en behandeling van de ziekte van Lyme, in België opgelopen, wordt hier besproken.

Sederende H₁-antihistaminica en cinnarizine kunnen preventief genomen worden tegen bewegingsziekte.

Zonneproducten kunnen, bij goed gebruik, zonnebrand helpen voorkomen, huidveroudering vertragen en mogelijk ook het risico van huidkanker verminderen.

Naast antimugmaatregelen kan medicamenteuze profylaxe bij sommige reizen nodig zijn.

Het aanbrengen van een repellent op de huid is een belangrijke preventieve maatregel tegen tropische ziekten die worden overgebracht door muggen, teken of zandvliegen.

Het is raadzaam om, bij het plannen van een reis, tijdig de vaccinatiestatus te controleren en zich af te vragen of bepaalde vaccinaties moeten worden uitgevoerd in functie van reisbestemming en reisomstandigheden.

Door de HGR wordt nu ook aanbevolen om jongens van 9 tot 14 jaar systematisch te vaccineren tegen HPV (voorheen enkel meisjes). De grootste gezondheidswinst van HPV-vaccinatie blijft te verwachten bij vrouwen, met name door de preventie van baarmoederhalskanker.

De HGR adviseert geen systematische vaccinatie van kinderen tegen varicella. In specifieke situaties is de vaccinatie zinvol, ter bescherming van risicogroepen waarbij varicella zeer ernstig kan verlopen.

De HGR adviseert geen systematische vaccinatie van volwassenen tegen herpes zoster, maar stelt dat vaccinatie op individuele basis kan worden overwogen. Het is op dit ogenblik evenwel moeilijk om een doelgroep te definiëren waarvoor vaccinatie actief moet worden aangemoedigd.

Dit artikel verwijst naar een aantal nuttige informatiebronnen rond het toedienen van hoge doses kaliumjodide in het geval van een nucleair ongeval: zowel betreffende de prioritaire doelgroepen van de inname van kaliumjodide, als betreffende praktische informatie rond bestellen, stockeren, afleveren en registreren van de kaliumjodidetabletten. Het BCFI herinnert specifiek aan volgende aspecten rond het gebruik van hoge doses kaliumjodide: (1) de leeftijd, en (2) het risico van allergische reacties.

In dit artikel worden een aantal vermeldenswaardige nieuwigheden besproken rond volgende Transparantiefiches: ‘CVA: secundaire preventie’, ‘migraine’, ‘maagklachten’.

In dit artikel wordt de plaats besproken van lokale behandelingen (vooral emolliëntia, corticosteroïden, vitamine D-analogen en salicylzuur), lichttherapie en systemische behandelingen (voornamelijk methotrexaat, eventueel ciclosporine, acitretine, apremilast of biologische middelen) bij plaque psoriasis.

Een eenmalige dosis systemische corticosteroïden bij acute keelpijn lijkt in de meeste gevallen relatief veilig maar heeft slechts een klein symptomatisch effect. Daarom is dit vooral bij ouderen en patiënten met comorbiditeiten af te raden.

Er is volgens het BCFI op dit ogenblik onvoldoende evidentie dat de toename in het aantal patiënten dat volgens de nieuwe criteria van de Amerikaanse ACC/AHA-hypertensierichtlijn zou moeten behandeld worden, een evenredige winst in gezondheid zou opleveren.

In de aanpak van lage rugpijn spelen geneesmiddelen slechts een beperkte rol. NSAID’s en weinig krachtige opioïden kunnen mits de nodige voorzorgsmaatregelen voor korte duur gebruikt worden. Voor paracetamol kan bij lage rugpijn in het algemeen geen werkzaamheid worden aangetoond, maar het is soms de enige optie die kan geprobeerd worden bij contra-indicaties voor NSAID’s en opioïden.

Idarucizumab is een doeltreffend en snel werkend antidotum van dabigatran bij ernstige bloeding of dringende heelkunde, maar het neutraliseren van een anticoagulerende behandeling is niet zonder gevaar.

Om overgebruik en paracetamolintoxicatie te vermijden is het belangrijk om bij patiënten met tandpijn van bij het eerste contact te vragen naar de reeds ingenomen hoeveelheid paracetamol.

Dit artikel is een update van de kennis over doeltreffendheid en veiligheid van een aantal geneesmiddelen die in 2012 op de markt kwamen. Voor dit artikel werd een selectie gemaakt van de geneesmiddelen die een impact hebben op de algemene praktijk. Volgende geneesmiddelen worden besproken:

• Apixaban (Eliquis®)
  Het BCFI is van oordeel dat apixaban, net als de andere directe orale anticoagulantia (DOAC’s), de vitamine K-antagonisten (VKA’s) niet systematisch dient te vervangen in de trombo-embolische preventie; er zijn geen argumenten om apixaban te verkiezen boven de andere DOAC’s.

• Ticagrelor (Brilique®)
  Het BCFI is van oordeel dat ticagrelor een doeltreffend antiaggregans is maar dat acetylsalicylzuur de eerste keuze blijft in de secundaire preventie op lange termijn na myocardinfarct.

• Racecadotril (Tiorfix®)
  Het BCFI is van oordeel dat de plaats van racecadotril bij acute diarree zeer beperkt is: er zijn weinig kwaliteitsvolle studies over de werkzaamheid. Racecadotril lijkt tot nu toe veilig maar het gelijktijdig gebruik met een ACE-inhibitor is af te raden omwille van een verhoogd risico van angio-oedeem.

• Linagliptine (Trajenta®, in associatie met metformine: Jentadueto®) 
  Het BCFI is van oordeel dat het niet bewezen is dat linagliptine een meerwaarde heeft ten opzichte van de andere gliptinen, tenzij misschien het gebruiksgemak bij patiënten met nierinsufficiëntie.

• Chloormadinon (Helen®)
  Het BCFI is van oordeel dat het trombo-embolisch risico met chloormadinon onduidelijk blijft.

• Febuxostat (Adenuric®)
  Het BCFI is van oordeel dat febuxostat ook na 5 jaar slechts een tweede keuze blijft bij jicht, bijvoorbeeld bij intolerantie of contra-indicatie voor allopurinol. Febuxostat is evenmin een eerste keuze in de preventie of behandeling van hyperuricemie bij de start van chemotherapie. Het risico van overgevoeligheidsreacties en de cardiovasculaire veiligheid blijven aandachtspunten.

• Collagenasen van Clostridium histolyticum (Xiapex®)
  Het BCFI is van oordeel dat meer gegevens noodzakelijk zijn om de plaats van collagenasen van C. histolyticum bij ziekte van Dupuytren en ziekte van Peyronie te kunnen inschatten.

• Asenapine (Secrest®)
  Het BCFI is van oordeel dat asenapine geen eerstekeuze-antipsychoticum is, en dat lithium de referentiebehandeling blijft bij manische episodes bij patiënten met bipolaire stoornis. 

• Belimumab (Benlysta®)
  Het BCFI is van oordeel dat meer gegevens noodzakelijk zijn om de plaats van belimumab bij patiënten met actieve systemische lupus erythematodes te kunnen inschatten.

• Fingolimod (Gilenya®)
  Het BCFI is van oordeel dat fingolimod moet voorbehouden worden voor de tweedelijnsbehandeling van zeer actieve vormen van MS na falen van de β-interferonen en glatirameeracetaat die de eerstelijnsbehandelingen vormen. 

• Bilastine (Bellozal®)
  Het BCFI is van oordeel dat omwille van een gebrek aan nieuwe evidentie en zijn hogere kostprijs, bilastine geen voorkeur verdient boven andere H₁-antihistaminica bij allergische rinoconjunctivitis en urticaria. Gegevens over de cardiale veiligheid zijn wel geruststellend.

• Tafluprost (Saflutan®)
  Het BCFI is van oordeel dat de plaats van tafluprost bij de behandeling van glaucoom nog steeds niet duidelijk is.