Nogal wat patiënten behandeld met directe orale anticoagulantia (DOAC’s), nemen deze middelen in een niet-adequate dosering, bv. omdat onvoldoende wordt rekening gehouden met de nierfunctie. In de praktijk is het, zeker bij ouderen, niet gemakkelijk om de nierfunctie op elk ogenblik correct in te schatten, en het is onmogelijk om het anticoagulerend en dus beschermend effect van DOAC’s te monitoren.  Dit maakt dat het voorschrijven van DOAC’s niet zo simpel is als het lijkt.

In dit artikel wordt aandacht besteed aan het gebruik van lachgas-zuurstofmengsels met maximaal 50% lachgas voor lichte sedatie in de tandartspraktijk, vooral op basis van een advies van de Hoge Gezondheidsraad (2016). Aandacht gaat naar de patiëntengroepen die in aanmerking kunnen komen voor lichte sedatie met lachgas, en naar de elementen die noodzakelijk zijn om een goed gebruik ervan te waarborgen (selectie en opvolging van de patiënten, contra-indicaties en risico’s voor de patiënt en de zorgverstrekker).

Een grootschalige gerandomiseerde studie bij personen ≥ 65 jaar met subklinische hypothyreoïdie toont geen voordeel van levothyroxine ten opzichte van placebo op de primaire eindpunten (symptomen, moeheid) of de secundaire eindpunten (o.a. levenskwaliteit, cardiovasculaire events).

In dit artikel wordt de plaats besproken van domperidon en metoclopramide ter bevordering van lactatie, voor beide geneesmiddelen een off-label-gebruik. Enkel bij moeders van premature kinderen kan domperidon in bepaalde gevallen een optie zijn, maar er blijven vele onzekerheden en men dient bedacht te zijn op het risico van QT-verlenging door domperidon.

Er zijn voor deze middelen te weinig klinische gegevens van goede kwaliteit uit gerandomiseerd onderzoek om effecten op harde eindpunten (mortaliteit en morbiditeit) op lange termijn te kunnen beoordelen, en hun kosten-batenverhouding te kunnen inschatten. Hun gunstig effect op de sustained virological response op korte termijn volstaat niet om de effecten op harde eindpunten te voorspellen. Meer onderzoek is nodig.

Door een vereenvoudigde aanvraagprocedure en aangepaste financiering worden MFO-projecten aangemoedigd door het RIZIV.

Een rationeler gebruik van antibiotica bij luchtweginfecties is één van de pijlers van de aanpak van de resistentieproblematiek. Vandaar onze jaarlijkse aandacht voor dit onderwerp. Dit jaar is er in het bijzonder aandacht voor het juryrapport van de consensusvergadering “Het rationeel gebruik van antibiotica bij het kind in de ambulante zorg” (RIZIV, 2016), voor de plaats van antibiotica bij kinderen met otitis media met effusie, voor de plaats van antibiotica bij acute bronchitis en voor de recente discussie over de duur van antibioticumkuren.

De aanbeveling om aan zwangere vrouwen een herhalingsinenting tegen kinkhoest toe te dienen (tussen de 24ste en 32ste zwangerschapsweek, en dit bij elke zwangerschap), wordt versterkt door de resultaten van recent gepubliceerde observationele studies. Deze studies tonen bij de jonge zuigeling een daling van de incidentie van kinkhoest en een gunstige impact op de morbiditeit en mortaliteit door kinkhoest, indien de moeder werd gevaccineerd tijdens de zwangerschap.

NPS Medicinewise (een Australische organisatie van onafhankelijke informatie gelijkaardig aan het BCFI) vestigt de aandacht op een aantal bijkomende beperkingen bij de analyse van de EMPA-REG-studie met empagliflozine.

Discussie over de onderbouwing van de werkzaamheid van oordruppels bij otitis externa enover hun plaats daarbij, en over de keuze van oordruppels op basis van de aanwezigheid van een intact dan wel een geperforeerd trommelvlies.

Voor het seizoen 2017 – 2018 geldt, zoals vorig seizoen, dat er enkel voor jonge kinderen klinisch relevante argumenten zijn om een tetravalent influenzavaccin te verkiezen boven een trivalent influenzavaccin. Er zijn geen betrouwbare studiegegevens om de impact van vaccinatie van personen werkzaam in de gezondheidssector correct te kunnen evalueren. Studiegegevens uit Nederland helpen om de doeltreffendheid van het influenzavaccin beter in te schatten.

Recent gepubliceerde studies bieden geen argumenten om testosteronsupplementen aan te bevelen bij mannen ouder dan 65 jaar met een laag testosterongehalte.

Een restrictiever antibioticumgebruik bij zelfbehandeling van reizigersdiarree wordt aanbevolen. In de situaties waar een antibioticum noodzakelijk is, is azithromycine steeds het eerstekeuzeantibioticum; chinolonen worden in deze context verlaten.

De beslissing om medicamenteuze malariaprofylaxe te starten, alsook de keuze van het geneesmiddel moeten steeds gebeuren op maat van de individuele reiziger.

Het certificaat van vaccinatie tegen gele koorts is bij de meeste personen levenslang geldig.

Bij reizen naar gebieden waar er nog risico van polio bestaat, is het van belang om de meest recente richtlijnen inzake de nood aan een herhalingsinenting tegen polio op te volgen.

Recente gegevens versterken het vermoeden dat hormonale anticonceptiva het risico van depressie kunnen verhogen, en vooral bij adolescenten met risico van depressie is voorzichtigheid geboden.

Recente Belgische gegevens tonen dat valproïnezuur het meest gebruikte anti-epilepticum is. Omwille van het belangrijke teratogene risico moet valproïnezuur bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd vermeden worden.

Tijdens de zwangerschap en tijdens de periode van borstvoeding kan de vrouw met symptomen door gastro-oesofageale reflux, indien niet medicamenteuze maatregelen niet volstaan, als eerste keuze antacida gebruiken. Indien deze onvoldoende werkzaam zijn, kan ranitidine of een PPI gebruikt worden. Gastroprokinetica hebben er geen plaats.

Interacties tussen geneesmiddelen en alcohol met potentieel ernstige gevolgen worden besproken. Sommige interacties kunnen belangrijk zijn bij elke inname van alcohol (bv. interferentie met de centrale effecten), andere zijn vooral belangrijk bij chronisch alcoholisme of excessief alcoholgebruik (bv. levertoxiciteit).

Wheezing is frequent bij jonge kinderen en bij een acute episode is een kortwerkend β₂-mimeticum de eerste keuze. Een inhalatiecorticosteroïd is de eerste keuze voor een onderhoudsbehandeling.

Het effect van de recente antidiabetica op de vasculaire langetermijncomplicaties van diabetes is niet duidelijk aangetoond, en metformine blijft de eerste keuze bij de aanpak van type 2-diabetes.

Enkele reflecties rond de problematiek van de hoge prijs van sommige, vooral nieuwe geneesmiddelen.

Ook dit jaar moeten we besluiten dat geen van de geneesmiddelen waarvan sprake een echte meerwaarde toonde ten opzichte van de andere reeds bestaande therapeutische opties.

Standpunt BCFI: De VKA’s blijven in de meerderheid van de gevallen de eerste keuze, zeker bij langdurige behandeling bij oudere patiënten. Bij kortdurende behandeling, bv. in het kader van diepe veneuze trombose, kunnen praktische overwegingen spelen om eerder te kiezen voor een DOAC.