Rationeel voorschrijven van antibiotica bij urineweginfecties: enkele commentaren

In de Folia van juni 2005 verscheen een artikel over rationeel gebruik van antibiotica bij urineweginfecties in de eerste lijn. Hier wensen we enkele commentaren te geven op dat artikel, met name in verband met de empirische behandeling van niet-gecompliceerde urineweginfectie bij de jonge vrouw, en in verband met de behandeling van lagere-urineweginfecties bij de bejaarde vrouw.

Behandeling van niet-gecompliceerde urineweginfectie bij de jonge vrouw

In de Folia van juni 2005 werd geschreven dat de nitrofuranen (200 à 400 mg p.d. gedurende 3 à 7 dagen) en trimethoprim (300 mg p.d. gedurende 3 dagen, magistraal te bereiden) nog steeds de eerstekeuzemiddelen zijn, en dat eenvoudige bijkomende onderzoeken zoals urinestrips of onderzoek van het urinesediment toelaten de diagnose te bevestigen. Uit een recente dubbel-blinde, placebo-gecontroleerde studie [ Brit Med J 2005; 331: 143-5 ] blijkt dat een empirische behandeling met trimethoprim (300 mg p.d. gedurende 3 dagen) bij vrouwen tussen 16 en 50 jaar met klachten van dysurie en met negatieve urinetesten bij gebruik van urinestrips, de mediane duur van de dysurie vermindert met twee dagen. Er werd berekend dat in deze studie, 4 vrouwen moesten worden behandeld met trimethoprim in plaats van placebo opdat één vrouw bijkomend, asymptomatisch was op dag 7 (number needed to treat = 4). De auteurs besluiten dat deze resultaten pleiten voor het empirische gebruik van antibiotica (d.w.z. op geleide van de symptomen) wanneer een niet-gecompliceerde urineweginfectie wordt vermoed. Ze benadrukken wel dat het nut van een dergelijke behandeling moet afgewogen worden tegenover de nadelen (ongewenste effecten, toename van de bacteriële resistentie).

Behandeling van lagere-urineweginfecties bij de bejaarde vrouw

In verband met de optimale duur van de behandeling, toonde een recente studie [ Can Med Assoc J 2004; 170: 469-73] dat een behandeling met ciprofloxacine gedurende 3 dagen even doeltreffend was als een behandeling gedurende 7 dagen. De auteur van een commentaar over deze studie, verschenen in Minerva [2005; 4: 106-7], vestigt evenwel de aandacht op het feit dat in België ciprofloxacine geen eerstekeuze-antibioticum is in deze indicatie, wat de impact van de resultaten van deze studie in de praktijk beperkt. Zoals vermeld in de Folia van juni 2005 moet de keuze van de behandeling bij de bejaarde vrouw gebaseerd zijn op de resultaten van een kweek.