Niertoxiciteit bij lokaal gebruik van niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen

Meerdere niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAIF’s) zijn in België beschikbaar voor lokaal gebruik. Deze waren onderwerp van een artikel in de Folia van april 2000 .

De renale ongewenste effecten van NSAIF’s systemisch toegediend, zijn goed bekend [zie Folia juli 2001 ]. Niertoxiciteit door NSAIF’s is in het algemeen te wijten aan inhibitie van de prostaglandinesynthese, met mogelijk daling van de nierperfusie. In een recent artikel in La Revue Prescrire [21 : 676(2001)] wordt een patiënte beschreven bij wie acute nierinsufficiëntie optrad na lokale toepassing van ketoprofen [zie Folia april 2000 ]. Bij deze patiënte waren aanwezigheid van chronisch nierfalen, de gelijktijdige behandeling met een ACE-inhibitor en een lisdiureticum, en leeftijd (62 jaar), risicofactoren voor het optreden van acuut nierfalen.

In zeldzame gevallen kan met de NSAIF’s interstitiële nefritis optreden, al dan niet met nefrotisch syndroom, door een overgevoeligheidsreactie, welke onafhankelijk is van de dosis ("immuno-allergische reactie&quot). In het artikel in La Revue Prescrire werden drie patiënten beschreven met acuut nierfalen, waarschijnlijk van immuno-allergische oorsprong, na lokale toepassing van NSAIF’s. Het ging om bejaarde patiënten (gemiddelde leeftijd: 75 jaar), die volgend(e) NSAIF(’s) gebruikten: ibuprofen, piroxicam, ibuprofen + felbinac. Twee van deze 3 patiënten hadden antecedenten van niertoxiciteit na orale inname van een NSAIF, de ene patiënt na vroegere inname van hetzelfde NSAIF – met name ibuprofen –, de andere patiënt na vroegere inname van fenoprofen (niet gecommercialiseerd in België). Bij de 3 patiënten trad partiële verbetering van de nierfunctie op na stoppen van de behandeling en eventuele andere maatregelen (corticotherapie, dialyse).

Bij lokaal gebruik kunnen de NSAIF’s in relatief belangrijke mate geresorbeerd worden, en systemische ongewenste effecten uitlokken. Voorzichtigheid is aangewezen bij bejaarden of patiënten met nierfalen, en in geval van antecedenten van immuno-allergische reacties met een ander NSAIF.