Goed om te weten
Lezersvraag: is ulipristal geïndiceerd als noodanticonceptie bij vergeten van de anticonceptiepil?

De doeltreffendheid van ulipristal bij het vergeten van een pil is niet onderzocht. Alle studies hebben betrekking op vrouwen die de pil niet nemen.
In ons artikel over noodanticonceptie in de Folia van september 2019 vermelden we dat “de anticonceptiva (oestroprogestagenen en progestagenen) en ulipristal elkaars effect kunnen tegengaan. Progestagenen kunnen dus de werkzaamheid van ulipristal verminderen. Daardoor wordt ulipristal niet aanbevolen wanneer een progestageen gebruikt werd in de voorbije 7 dagen. Om dezelfde reden wordt een minimum van 5 dagen vereist tussen de inname van ulipristal en (her)opstart van een hormonale anticonceptie die een progestageen bevat.”
Een lezer wees erop dat in de bijsluiter van de specialiteit EllaOne® staat: “EllaOne is een anticonceptiemiddel dat is bedoeld om zwangerschap na onbeschermde geslachtsgemeenschap of wanneer uw anticonceptiemethode heeft gefaald te voorkomen.” en “Door dit geneesmiddel kunnen normale hormonale anticonceptiemiddelen, zoals pillen en pleisters, tijdelijk minder werkzaam zijn. Als u op dit moment hormonale anticonceptiemiddelen gebruikt, ga daar dan na het innemen van dit geneesmiddel gewoon mee door, maar vergeet niet telkens wanneer u geslachtsgemeenschap heeft tot uw volgende menstruatie condooms te gebruiken.”

Deze twee stellingen verdienen nuancering. Het tegengaan van elkaars effect is voor ulipristal en progestagenen in verschillende bronnen gedocumenteerd1,2. De Samenvatting van de Kenmerken van het Product (SKP) geeft volgende uitleg: “Omdat ulipristalacetaat met hoge affiniteit aan de progesteronreceptor bindt, kan het de werking van progestageenhoudende geneesmiddelen verstoren.”
Er is aangetoond dat een anticonceptivum op basis van desogestrel het vermogen van ulipristal om de ovulatie te remmen of uit te stellen aanzienlijk vermindert wanneer het onmiddellijk na inname van ulipristal wordt gestart. Het is niet bekend of andere progestagenen ook bij deze interactie betrokken zijn, maar dit lijkt theoretisch mogelijk. Bij gebrek aan bewijs en als voorzorgsmaatregel wordt ervan uitgegaan dat alle hormonale anticonceptiva op basis van een progestageen interageren met ulipristal en het wordt aanbevolen om na inname van ulipristal 5 dagen te wachten vooraleer een hormonale anticonceptie op basis van progestageen te (her)starten. Het effect van een progestageen dat wordt toegediend vóór inname van ulipristal is niet onderzocht, maar theoretisch is het mogelijk dat een restgehalte aan progestageen (bij vergeten van de inname) de doeltreffendheid van ulipristal kan verminderen. Na vergeten van anticonceptiepillen (minstens twee pillen vergeten, zie stroomdiagram 6a), is er een restgehalte aan hormonen in het bloed. Daarom wordt ulipristal niet aanbevolen wanneer een progestageen gebruikt werd in de voorbije 7 dagen.1

Op basis van deze gegevens is het BCFI van mening dat ulipristal uit voorzorg best niet gebruikt wordt als noodanticonceptie in het geval progestageenbevattende anticonceptiepillen (≥ 2 tabletten) werden vergeten. In dit geval is levonorgestrel de eerste keuze als noodanticonceptie binnen de 72 uur na onbeschermd seksueel contact. Het koperhoudende intra-uteriene device kan tot 5 dagen na onbeschermd seksueel contact worden geplaatst. Wanneer gepland is om na inname van ulipristal hormonale anticonceptie met een progestageen te starten, wordt aanbevolen om minstens 5 dagen te wachten en een barrièreanticonceptiemethode te gebruiken tot de hormonale anticonceptie werkt.

Bronnen

1 FSRH guideline: Emergency contraception. Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare, 2017.
2 Substance(s): ulipristal. Guide interactions médicamenteuses de La Revue Prescrire 2019 ; 1153-4.