Visoliesupplementen

Voedingssupplementen op basis van visolie, rijk aan meervoudig onverzadigde vetzuren, met name omega-3-vetzuren, worden voorgesteld bij diverse aandoeningen, vooral in het cardiovasculaire en inflammatoire domein. Visolie bevat eveneens vitamines A en D. Deze preparaten zijn niet geregistreerd als geneesmiddel maar zijn vrij verkrijgbaar in de handel. Het doel van dit artikel is hun plaats te bepalen op basis van de momenteel beschikbare gegevens.

Cardiovasculaire aandoeningen

Uit een aantal observationele studies blijkt dat het risico op cardiovasculaire aandoeningen lager is in populaties die veel vis eten. Andere observationele onderzoeken gaven echter tegengestelde resultaten.

Interventie-onderzoeken werden verricht in primaire en secundaire preventie.

Primaire preventie

In een overzicht van meerdere placebo-gecontroleerde studies werd onder invloed van visoliesupplementen een daling van 25 à 30% van de triglyceridenspiegel gezien, zonder wijziging van de totale serumcholesterolconcentratie [ Am J Clin Nutr 65 : 1645S-1654S(1997)

In twee meta-analysen van gecontroleerde kortetermijnstudies werd gezien dat een visrijke voeding of het innemen van visoliesupplementen, de diastolische bloeddruk van onbehandelde hypertensieve patiënten met ongeveer 1,5 tot 3,5 mmHg vermindert [ Circulation 88 : 523-533(1993) en Arch Intern Med 153 : 1429-1438(1993) . Meer onderzoek is echter nodig om het effect van een dergelijke behandeling op lange termijn vast te stellen.

In meerdere studies werd het effect van de inname van vis of visolie op bloedplaatjesaggregatie, bloedstolling en fibrinolyse onderzocht. De resultaten suggereren dat de inname van omega-3-vetzuren de aggregatie van bloedplaatjes tegengaat, maar het is niet aangetoond dat dit effect klinisch relevant is.

Secundaire preventie

In een gecontroleerd, gerandomiseerd onderzoek in secundaire preventie werden 2.033 mannen die waren hersteld van een myocardinfarct, onderzocht. Er was na twee jaar een statistisch significante daling van de cardiovasculaire mortaliteit (7,7% versus 11,4% in de placebogroep) bij patiënten die het advies kregen om de hoeveelheid vette vis in hun voeding te verhogen tot ten minste twee porties per week. Er was geen reductie van de incidentie van niet-fatale myocardinfarcten [ Lancet 2 : 757-76(1989)

Meerdere studies zijn uitgevoerd naar de invloed van omega-3-vetzuren op het risico op restenose na angioplastie. Bijkomende studies zijn nodig gezien de resultaten tegenstrijdig zijn.

Slechts in één studie werd de invloed van omega-3-vetzuren bestudeerd op het risico op verstopping van overbrugging van een kransslagader. Na één jaar was in de visoliegroep de incidentie van verstopping significant lager dan in de controlegroep, maar langetermijnstudies zijn nodig.

Inflammatoire en immunologische aandoeningen

De doeltreffendheid van visoliesupplementen op de symptomen van reumatoïde artritis werd onderzocht in verschillende gecontroleerde gerandomiseerde studies die samengevat werden in twee meta-analysen [ J Clin Epidemiol 48 : 1379-1390(1995) en Semin Arthritis Rheum 27 : 85-97(1997) In vergelijking met de placebogroep was het risico op gewrichtspijn significant geringer en de duur van de ochtendstijfheid significant korter bij de met visoliesupplementen behandelde patiënten. De klinische betekenis van deze effecten is echter bescheiden.

Een gunstig effect van visoliesupplementen bij andere inflammatoire aandoeningen zoals chronische inflammatoire darmziekten, psoriasis, systemische lupus erythematodes, IgA-nefropathie en constitutioneel eczeem is niet duidelijk aangetoond. Het effect van dergelijke supplementen bij afstotingsreacties van niertransplantaten is niet duidelijk.

Ongewenste effecten

Visoliesupplementen kunnen nausea en oprispingen veroorzaken. Deze effecten kunnen worden tegengegaan door inname tijdens de maaltijd of vóór het slapengaan. Bij patiënten met astma die overgevoelig zijn voor acetylsalicylzuur, kan bij het gebruik van visolie een exacerbatie optreden. De bloedingstijd kan verlengd zijn en voorzichtigheid is geboden bij hemofiliepatiënten of bij patiënten behandeld met anticoagulantia of acetylsalicylzuur. Veel visoliesupplementen bevatten ook te hoge hoeveelheden vitamine A [n.v.d.r.: let op bij zwangeren in verband met het teratogeen effect van vitamine A].

Besluit

Bij cardiovasculaire aandoeningen werd in studies in primaire preventie een daling van de triglyceridenspiegel en van de diastolische druk door inname van visoliesupplementen gezien, maar de klinische relevantie van deze effecten is niet duidelijk. De gegevens betreffende de secundaire preventie zijn nog te beperkt om besluiten te trekken.

Bij inflammatoire aandoeningen werd bij inname van visoliesupplementen een gunstig effect gezien op bepaalde symptomen van reumatoïde artritis.

De samenstelling van dergelijke preparaten is niet gecontroleerd en voorzichtigheid is geboden, vooral bij zwangere vrouwen of vrouwen die wensen zwanger te worden wegens het risico op inname van hoge hoeveelheden vitamine A.

Naar:

• Visoliesupplementen. Geneesmiddelenbulletin 33 : 37-42(1999)