Amfebutamon (Bupropion) om rookstop te vergemakkelijken

Nicotinesubstitutie, in combinatie met een gedragsmatige begeleiding, bevordert rookstop [zie Folia april 2000]. Recent is amfebutamon (bupropion) beschikbaar gekomen voor het vergemakkelijken van rookstop, eveneens in combinatie met begeleiding. Amfebutamon dat oorspronkelijk werd ontwikkeld als antidepressivum, inhibeert de heropname van noradrenaline en dopamine. Het is chemisch niet verwant aan de andere beschikbare antidepressiva, maar wel aan het centraal stimulerend middel amfepramon (diëthylpropion). Het werkingsmechanisme bij rookstop is nog onduidelijk.

Tot op heden zijn de resultaten gepubliceerd van twee klinische studies, waarbij de doeltreffendheid van amfebutamon werd onderzocht bij vrijwilligers, gemotiveerd om te stoppen met roken; deze kregen naast het geneesmiddel ook een kortdurende individuele vorm van begeleiding. Amfebutamon, oraal toegediend onder vorm van een preparaat met vertraagde vrijstelling, werd 8 dagen vóór de geplande stopdatum gestart.

• In de eerste studie, gepubliceerd in 1997, werd bij 615 rokers amfebutamon gedurende 7 weken vergeleken met placebo. Het percentage rookstop na één jaar bedroeg
  • 12,4% in de placebogroep,
  • 19,6% bij degenen die 100 mg amfebutamon per dag hadden gekregen,
  • 22,9% bij degenen die 150 mg amfebutamon per dag hadden gekregen,
  • 23,1% bij degenen die 300 mg amfebutamon per dag hadden gekregen.

• Alleen de resultaten in de 150 mg- en de 300 mg-groep waren significant verschillend van deze in de placebogroep.

• In de tweede studie, gepubliceerd in 1999, werd amfebutamon toegediend gedurende 9 weken: eerste drie dagen 150 mg per dag, nadien 300 mg per dag. Amfebutamon werd bij 893 patiënten vergeleken met placebo, met transdermaal nicotine en met de combinatie amfebutamon/transdermaal nicotine. Het percentage rookstop na één jaar bedroeg
  • 15,6% in de placebo-groep,
  • 16,4% in de nicotinegroep,
  • 30,3% in de amfebutamongroep
  • 35,5% in de groep die de combinatie van amfebutamon en nicotine had gekregen.

• Amfebutamon was in deze studie significant doeltreffender dan placebo of nicotine alleen; het verschil in doeltreffendheid tussen de amfebutamongroep en de groep die de combinatie amfebutamon-nicotine had gekregen, was statistisch niet significant. Naar aanleiding van deze resultaten verscheen in de New England Journal of Medicine een lezersbrief met de opmerking dat de nicotinepleister in deze studie minder doeltreffend was dan wat klassiek wordt beschreven. De auteur van de brief stelt de doeltreffendheid van amfebutamon niet in vraag, maar hij meent dat het op basis van de resultaten van deze vergelijkende studie te vroeg is om een uitspraak te doen over de vergelijkende waarde van de nicotinepleister en amfebutamon.

In de twee studies was met amfebutamon de gewichtstoename die optreedt bij stoppen met roken, minder uitgesproken dan in de placebogroep; dit effect was echter beperkt tot de behandelingsduur en verdween na stoppen van amfebutamon. Zoals voor nicotine, werden met amfebutamon de ontwenningsverschijnselen gunstig beïnvloed, doch niet volledig geëlimineerd.

De meest frequente ongewenste effecten van amfebutamon in de studies waren monddroogte, slapeloosheid en hoofdpijn. Er zijn (nog) geen gegevens beschikbaar over de doeltreffendheid en veiligheid van amfebutamon bij risicopersonen zoals rokers met coronairlijden, hypertensie of chronisch obstructief longlijden, en bij zwangere vrouwen. Amfebutamon in te hoge doses, en zelden ook bij therapeutische doses, kan uitgesproken angst, hypertensie en convulsies veroorzaken. Het risico van convulsies lijkt hoger te zijn bij personen met epilepsie en bij patiënten met anorexia nervosa of boulemie [n.v.d.r.: volgens de bijsluiter is amfebutamon gecontra-indiceerd bij deze patiënten].

Naar:

• R.D. Hurt et al: A comparison of sustained release bupropion and placebo for smoking cessation. N Engl J Med 337 : 1195-1202(1997)
• N.L. Benowitz: Treating tobacco addiction- nicotine or no nicotine (editorial). N Engl J Med 337 : 1230-1231(1997)
• D.E. Jorenby et al: A controlled trial of sustained-release bupropion, a nicotine patch, or both for smoking smoking cessation N Engl J Med 340 : 685-691(1999)
• J. R. Hughes: Smoking cessation (to the editor) N Engl J Med 341 : 610-611(1999)
• J. Britton et M.J. Jarvis: Bupropion: a new treatment for smokers (editorial) Brit Med J 321 : 65-66(2000)

Specialiteitsnamen

• In [ Minerva 2 (7) : 294-296(1999)]dat als bijvoegsel wordt gepubliceerd bij Huisarts Nu (maandblad van de Wetenschappelijke Vereniging van Vlaamse Huisartsen) verscheen eveneens een artikel over amfebutamon. De conclusie van de redactie van Minerva was dat amfebutamon een hoopgevende aanwinst lijkt te zijn voor rookstopbehandeling bij gemotiveerde personen, maar dat verder onderzoek noodzakelijk is om de doeltreffendheid, de veiligheid en de plaats van amfebutamon bij deze indicatie vast te leggen.
• Amfebutamon is een inhibitor van het cytochroom P450 2D6, en kan daardoor de plasmaconcentratie van geneesmiddelen die door dit enzym worden gemetaboliseerd (b.v. bepaalde antidepressiva, β-blokkers en neuroleptica; voor substraten van CYP2D6, zie ook Folia augustus 1999 ), doen stijgen.
• Recent stelde een arts ons de vraag in hoeverre met amfebutamon, dat verwant is met amfepramon (diëthylpropion), de voor amfetamines bekende problemen te verwachten zijn. Sommige van de gerapporteerde centraalnerveuze ongewenste effecten doen inderdaad aan de amfetamines denken, maar nergens wordt gesproken over de mogelijkheid van chronisch misbruik van amfebutamon.